ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΜΑΣ
Το Αρβανίτικο Τραγούδι
Η ιδιαιτερότητα της μουσικής παράδοσης στο χωριό μας, συμπεριλαμβανομένων και των άλλων Μεσογείτικων χωριών, έγκειται στο γλωσσικό ιδίωμα (αρβανίτικα) αφού η κοινότητα ήταν δίγλωσση.
Τα τραγούδια της περιοχής των Μεσογείων είναι επί το πλείστον ερωτικά και γαμήλια.
Το μουσικό τους ύφος είναι απλό και λιτό και ο ρυθμός τους αυστηρός (όπως ακριβώς και ο χαρακτήρας των ανθρώπων).
Διασώζονται και τραγουδιούνται αιώνες τώρα, από γενιά σε γενιά προφορικά.
Η δυσκολία καταγραφής τους έγκειται στο ότι η αρβανίτικη γλώσσα έχει μόνο προφορικό λόγο.
Ο τραγουδιστής Γιώργος Παπασιδέρης από την Κούλουρη (Σαλαμίνα) ηχογράφησε πρώτος το 1932 λίγα αρβανίτικα τραγούδια σε δίσκους εμπορίου 78 στροφών.
Μεταπολεμικά αρκετοί Αρβανίτες επαγγελματίες τραγουδιστές τραγουδούσαν αρβανίτικα τραγούδια όπως ο Μιχάλης Μενιδιάτης ή Καλογράνης, από το Μενίδι, ο μουσικός και τραγουδιστής Θανάσης Μωραΐτης από τα Βάγια Βοιωτίας που εξέδωσε 2cd, το Λύκειο Ελληνίδων Σαλαμίνας, ο «Αρβανίτικος σύνδεσμος Ελλάδας» και πολλοί άλλοι νεότεροι αξιόλογοι Αρβανίτες τραγουδιστές.
Η λογοτέχνης – εθνολόγος Μαρία Μιχαήλ Δέδε έχει συγγράψει δύο βιβλία για τ’ αρβανίτικα τραγούδια, ο μουσικός Θανάσης Μωραΐτης έχει επίσης καταγράψει 150 περίπου τραγούδια απ’ όλη την Ελλάδα όπου αναλύει και τη μουσική δομή τους καθώς και η νεότερη μουσικός και Διευθύντρια του Ελληνικού Κέντρου Τέχνης και Πολιτισμού κ. Βάσω Κιούση με το βιβλίο της «Τα τραγούδια των γυναικών στα Μεσόγεια 1900 – 1950».
Το Αρβανίτικο τραγούδι βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο κάθε έρευνας που αφορά την παραδοσιακή μουσική της Ελλάδας και υπάρχουν πολλές καταγραφές και αναλύσεις από αξιόλογους στο είδος τους επιστήμονες, όπου παρουσιάζονται κατά καιρούς σε επιστημονικές συναντήσεις και ημερίδες.
Θεωρούμε χρέος μας να φροντίσουμε να μη χαθεί ένα πολύτιμο κομμάτι της λαϊκής μουσικής μας παράδοσης: το Αρβανίτικο τραγούδι.
Οι Αρβανίτες των Μεσογείων – και όχι μόνον – τιμούσαν ιδιαίτερα την Υπαπαντή του Κυρίου. Έκτιζαν εκκλησάκια στη χάρη της, την τιμούσαν και την πανηγύριζαν.
Τραγουδά ο δεξιοτέχνης, δάσκαλος στο ούτι και συντοπίτης μας Νίκος Σαραγούδας.
Για το συγκεκριμένο τραγούδι γράφει ο Δημ. Μαντάλας:
Το ‘‘Ρα καμπάνα ε Παπαντήσσε’’ υπήρξε ένα τραγούδι σταθμός στα πολιτιστικά δρώμενα των Μεσογείων. Σχεδόν κάθε γιορτή και κάθε πανηγύρι άνοιγε με αυτό το τραγούδι ενώ επαναλαμβανόταν άπειρες φορές κατά τη διάρκεια των πολυήμερων γλεντιών του προηγούμενου αιώνα. Αγαπήθηκε δε τόσο πολύ από τους προγόνους μας ώστε δικαίως αποκλήθηκε ο ‘‘εθνικός ύμνος’’ των Αρβανιτών.
Η θεματολογία του γνωστή και συνηθισμένη στην αρβανίτικη λαογραφία αφού περιγράφει τον πόθο ενός νέου προς μια κοπέλα. ‘‘Χτυπά η καμπάνα της Υπαπαντής, σήκω να πας στην εκκλησία για να μπορέσω να σε δω’’, της λέει. Η εκκλησία και ο χορός που ακολουθούσε στο προαύλιό της ήταν ο μόνος χώρος όπου μπορούσαν να συναντηθούν οι νέοι της κλειστής αρβανίτικης κοινωνίας και να ανταλλάξουν βλέμματα. Γιατί μέχρι εκεί μόνον επέτρεπαν τα πολύ αυστηρά ήθη της αρβανίτικης φάρας.
Ωστόσο ο νέος, οινοβαρής από την κατανάλωση κρασιού που επιβάλλετο στο πανηγύρι, παρασύρεται από το πάθος του για τη Μαρία, την ηρωίδα του τραγουδιού, και την καλεί να ξεφύγουν από τον στενό κύκλο του χορού και να φιληθούν στα κλεφτά, τώρα που η μάνα δεν τους βλέπει. Ένας στίχος με προτροπή και πράξη ανεπίτρεπτη και απαράδεκτη, η οποία όμως εξέφραζε τους μύχιους και ανομολόγητους πόθους ενός ολόκληρου πληθυσμού, σκληρά καταπιεσμένου για αιώνες από μια άτεγκτη ηθική που άγγιζε τα όρια της ψυχολογικής νευρώσεως. Και ήταν ίσως αυτή η προτροπή σε ερωτικές διαχύσεις, επάνω μάλιστα στον ιερό χρόνο και χώρο του μεγάλου πανηγυριού της Υπαπαντής, που έκανε το συγκεκριμένο τραγούδι να δεθεί τόσο πολύ με την ψυχοσύνθεση των προγόνων μας και να αντηχεί χιλιάδες φορές σε όλον τον Μεσογείτικο κάμπο, από του Σπάτα και του Λιόπεσι τα χωριά, μέχρι το υπερήφανο Μαρκόπουλο και την απομονωμένη στα βουνά της Κερατιά.
Δημήτρης Μαντάλας
πηγή: www.marko.gr
Αγαπημένο ερωτικό τραγούδι των χωριών των Μεσογείων. Εδώ το τραγουδάει ο Μιχάλης Μενιδιάτης.
Ο ρυθμός είναι ο αρχαίος (υ υ΄-) ρητός ανάπαιστος (αναπαιστικό μέτρο).
Το τραγούδι αναφέρεται στο «κλέψιμο» της νύφης από το γαμπρό (όταν δεν τον θέλει η οικογένειά της) και δείχνει αφ’ ενός έρωτα και αγάπη για την κοπέλα αλλά και θυμό.
