ΠΑΙΔΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΚΑΙ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

Παιδική Ζωή

Τα παιδικά και νεανικά χρόνια των αρχών του 20ου αιώνα στο χωριό μας ήταν χρόνια στέρησης, ανέχειας και δουλειάς αλλά και χρόνια ξένοιαστα ευτυχισμένα και χαρούμενα.
Ο σκληρός αγώνας για επιβίωση μπορεί να δυσκόλευε τη ζωή αλλά έδινε νόημα στην ύπαρξη. Το μικρό έδινε χαρά και το λίγο ικανοποίηση.
Έσφυζαν οι δρόμοι και οι αλάνες από τις χαρούμενες φωνές των παιδιών.
Πρωί – πρωί με το ταγάρι στην πλάτη και τη σφεντόνα στην τσέπη έτρεχαν για το σχολείο.
Τα ρούχα τους δημιούργημα της νοικοκυράς – μάνας φτωχικά, αλλά πάντοτε καθαρά. Πολλές φορές ήταν μπαλωμένα τα «ντρίλινα» κοντά παντελονάκια με τα ριγέ πουκαμισάκια ή τις πουκαμίσες, οι ζακέτες και τα γιλέκα ήταν πλεγμένα με τις βελόνες.
Τα παπούτσια τους – αν είχαν – ήταν φτιαγμένα από τον τσαγκάρη με σκληρό δέρμα για να αντέχουν τις κακουχίες.

Παιδικά παιχνίδια

Από έρευνες που έχουν δημοσιευθεί υπολογίζεται ότι τα παιχνίδια της προπολεμικής εποχής έφταναν περίπου τα 200! Σχεδόν άγνωστα στα σημερινά παιδιά κινδυνεύουν να χαθούν από την πυκνή ομίχλη του χρόνου.
Οι ψυχολόγοι χαρακτηρίζουν το παιδικό παιχνίδι τροφή και ανάσα ψυχής, γιατί παρέχει στο παιδί την αίσθηση της αυτάρκειας και της ασφάλειας. Και όχι μόνο. Τονώνει την αυτοπεποίθησή του, εκφράζει τα συναισθήματά του, μετράει τις αντοχές του, καταπολεμά τις φοβίες του, αναπτύσσει τη νοημοσύνη και τη φαντασία του, καλείται να προσαρμοστεί σε όρια και σε κανόνες, καλλιεργεί την υπομονή και το σεβασμό.Μαθαίνει να αυτοπειθαρχεί. Το παιδί παίζοντας συγκρούεται και υποχωρεί νικάει και χάνει, χαίρεται και λυπάται, κλαίει και γελάει.
Το παιδί παίζοντας…ΖΕΙ.

Κάναμε μια προσπάθεια να καταγράψουμε τα παιδικά παιχνίδια αφενός για να τα θυμηθούν οι παλιότεροι, αφετέρου γιατί έχουμε μια κρυφή ελπίδα ότι κάποια στιγμή τα παιδιά θ’ αρχίσουν πάλι να τα παίζουν. Δεν υπάρχουν βέβαια αλάνες και ήσυχοι δρόμοι αλλά υπάρχουν προαύλια σχολείων και οργανωμένα γήπεδα που μπορούν οι δάσκαλοι να τα διδάξουν στα παιδιά.
Σε πολλά σχολεία της Ελλάδας έχει γίνει αυτό και έχει πετύχει απόλυτα.
Γιατί όχι και στα δικά μας σχολεία;

Τα παιχνίδια της νηπιακής ηλικίας αποσκοπούσαν στο να μάθουν τα μικρά παιδάκια τα μέρη του σώματός τους αλλά και για να τους αποσπάσουν ένα χαρούμενο γελάκι.

Ενδεικτικά καταγράφουμε:
•Κου πε πε
•Τσίμπι – τσίμπι το λεπτό, το παπά το σιγανό
•Πάει ο λαγός να πιει νερό στου παιδιού μου το λαιμό
•Γύρω – γύρω εκκλησούλα…
•Έχω μια σαρδελίτσα…
•Γύρω – γύρω όλοι στη μέση ο Μανώλης, χέρια – πόδια στην αυλή, όλοι κάθονται στη γη
•Το τηλέφωνο

Φυσικά θα υπάρχουν και άλλα πολλά που ο χρόνος δυστυχώς τα έχει σβήσει από τη μνήμη μας.

Τα παιχνίδια με αυτοσχέδιες κατασκευές ήταν τα πιο όμορφα και διασκεδαστικά γιατί ήταν γεννημένα και δημιουργημένα μέσα από την παιδική φαντασία. Ήταν φτιαγμένα από «άχρηστα» υλικά ή οτιδήποτε έβρισκαν γύρω τους.
Πολλά απ’ αυτά έχουν τις ρίζες τους στην Αρχαία Ελλάδα.

Μερικές απ’ αυτές τις κατασκευές ήταν:
•Το ξύλινο πατίνι
•Τα αυτοκινητάκια που κατασκεύαζαν με σύρμα και καρούλια από κλωστές αντί για τροχούς
•Ο αποκριάτικος χαρταετός από εφημερίδες, καλάμια και ζυμάρι
•Η σφεντόνα για τα πουλιά και τους … τενεκέδες
•Η σπαχίδα (αρχ. δόκανο)
•Ξύλινες κατασκευές όπως ξυλοπόδαρα, σπαθιά, όπλα και άλλα
•Η ρόδα με το στεφάνι του βαρελιού ή παλιό λάστιχο αυτοκινήτου
•Η ξύλινη σανίδα με ρουλεμάν (σημερινό skateboard)
•Η τραμπάλα, ξύλινη τάβλα με δύο μεγάλες πέτρες στο κέντρο
•Καραμούτζες – σφυρίχτρες από κουκούτσια βερίκοκου και φλογέρες από καλάμι
•Τόπι από πανιά
•Κούκλες από πανιά και νήματα
•Κούνια ξύλινη δεμένη στο πεύκο με σχοινί (αρχ. αιώρα)
•Χαρτοκατασκευές με εφημερίδες (καραβάκι, σαΐτα, τετράγωνα και άλλα)
•Η ρόδα (σ’ ένα χοντρό σύρμα έδεναν ξύλινη κουβαρίστρα ή κουτάκι κονσέρβας και το έτρεχαν).

Η ευρηματικότητα, ο αυτοσχεδιασμός και η φαντασία των παιδιών τα έκανε να επινοούν και άλλα «παιχνίδια» όπως:
•Καλαμοδρομίες με καλάμια στη θέση αλόγου
•Τσουβαλοδρομίες – αγώνες μέσα σε τσουβάλια
•Αναρριχήσεις στα δέντρα
•Ο πετροπόλεμος που φυσικά δεν ήταν παιχνίδι αλλά μια μάχη με πολλούς τραυματίες
•Το σχοινί (αρχ. διελκυστίνδα)
•Σπιτάκια και πύργους στην παραλία της Λούτσας
•Σκοποβολή με πέτρες

Χρησιμοποιούσαν ό,τι έβρισκαν στο σπίτι, στο δρόμο στα χωράφια όπως κουμπιά, πέτρες, πέταλα αλόγων, καπάκια μπουκαλιών, δεκάρες.
Αγαπούσαν πολύ τα ζώα του σπιτιού και έπαιζαν μαζί τους. Τα γαϊδουράκια ήταν τα αγαπημένα τους.
Υπήρχαν παιχνίδια που παίζονταν μόνο από κορίτσια και άλλα που παίζονταν μόνο από αγόρια.
Τα περισσότερα όμως ήταν ομαδικά

Παιδικά παιχνίδια για κορίτσια ήταν:

•Το κουτσό
•Πετάει – πετάει
•Το δακτυλίδι
•Περνά – περνά η μέλισσα
•Βιολέτα – τσιγκολελέτα
•Δεν περνάς κυρά – Μαρία…
•Ένα λεπτό κρεμμύδι
•Το σχοινάκι
•Κούκλες – τις έραβαν, τις έντυναν, τις έλουζαν, τις χτένιζαν, τις βάπτιζαν και τις πάντρευαν.
•Η μικρή Ελένη
Στα κοριτσάκια άρεσε να παίζουν τις νύφες, τις κουμπάρες να φτιάχνουν σπιτάκια και νοικοκυριό με διάφορα «λιλιά» (αντικείμενα σπασμένα).

Παιδικά παιχνίδια για αγόρια ήταν:

•Τα κότσια
•Η σβούρα
•Οι βόλοι (πριν τον πόλεμο χωμάτινοι – αργότερα γυάλινοι και έπαιζαν γκαζιές)
•Κλέφτες και αστυνόμοι
•«στάκαμαν» με ξύλινο όπλο
•καραγκιόζης
•μακριά γαϊδούρα ή «γαϊδουροπούπεζα»
•Ο βεζύρης

Τα ομαδικά παιχνίδια ήταν τα πιο όμορφα και διασκεδαστικά:

•Το κρυφτό
•Το κυνηγητό
•Τα γουβάκια
•Η κολοκυθιά
•Λύκε – λύκε είσαι εδώ;
•Μπίζ
•Τρίλιζα
•Πεντόβολα (αρχ. πεντέλιθα)
•Τα μήλα
•Η τυφλόμυγα (αρχ. χαλκή μυία)
•Αμπάριζα
•Γιο – γιο
•Βαρελάκια ή σκαμνάκια
•Το ξυλίκι
•Το πετάει – πετάει ο γάϊδαρος
•Τα αγάλματα (αρχ. ακινητίνδα)
•Το καρόιδο
•Η πινακωτή – πινακωτή
•Το αλάτι ψιλό, αλάτι χοντρό
•Το μαντηλάκι
•Οι πυθαμές
•Το πεταχτάρι
•Το βασιλιά – βασιλιά με τα 12 σπαθιά

Αυτά τα παιχνίδια έπαιζαν τα παιδιά της προπολεμικής και μεταπολεμικής γενιάς στο χωριό μας.
Δεν είναι πιθανώς όλα, αλλά αυτά θυμηθήκαμε εμείς και οι παλιότεροι.
Τα καταγράψαμε με πολλή αγάπη και νοσταλγία για τα χρόνια και τη νιότη που έφυγε.

«Πάμε για παιχνίδι;»

Προσπαθήσαμε να συγκεντρώσουμε και να διατηρήσουμε στη μνήμη σας μερικά χαρακτηριστικά «στιχάκια» ή «στιχομυθίες» των παιδικών μας παιχνιδιών και σας τα ξαναθυμίζουμε με την ελπίδα και την ευχή να «γίνουμε πάλι παιδιά»

Τα στιχάκια κρυφτού – κυνηγητού

Α – μπε – μπα – μπλομ
Του κι – θ ε – μπλομ
Α – μπε – μπα – μπλομ
Του – κι – θε – μπλομ
Μμλιμ – μπλομ
—————–
Ανέβηκα στη πιπεριά
Να κόψω ένα πιπέρι
Κι η πιπεριά εθύμωσε
Και μου ‘κάψε το χέρι
—————–
Σαν θα πας εκεί
Στη Βόρεια Αμερική
Θα δεις τον Ερμή
Να παίζει μουσική
Με το κόκκινο σκουφί (ή βρακί)
«βγαίνεις και τα φυλάς»
—————–
Ντο-ρε-μί φασόλα – μου φυγε η σόλα
Πήγε στο Παρίσι – να παραθερίσει
Κι όταν θα γυρίσει – θα ξανακολλήσει
Στο παλιό παπούτσι – που’ χε ξεκολλήσει
—————–
Αλάτι ψιλό – αλάτι χοντρό
Έχασα τη μάνα μου – και πάω να τη βρω
Παπούτσια δεν μου πήρε – να πάω στο χορό
—————–
Πινακωτή – πινακωτή
Από το άλλο μου τ’ αυτί
Γιατί ‘ναι η μάνα μου κουφή
Απ’ το άλλο της τ’ αυτί
Μου ‘πε ο Βασιλιάς
Να μου δώσεις ένα αρνί
Διάλεξε και πάρε
—————–
Ένα λεπτό κρεμμύδι γκέο Βαγκέο
Ένα λεπτό κρεμμύδι, φράξε Βαγκέο
Και τι θε να το κάνετε, γκέο Βαγκέο (δις)
Θέλω να το παντρέψω γκέο Βαγκέο
Να το νοικοκυρέψω φράξε Βαγκέο
Και ποιόνε της δίνετε γκέο Βαγκέο (δις)
Τις δίνουμε έναν ναύτη που όλο μύγες χάφτει (δις)
Αυτόνε χάρισμά σας στα μούτρα τα δικά σας (δις)
Της δίνουμε μπακάλη που τρώει ελιές και λάδι
Κι αυτόνε χάρισμά σας στα μούτρα τα δικά σας (δις)
Της δίνουμε έναν γέρο που χρόνια τονε ξέρω
Κι αυτόνε χάρισμά σας στα μούτρα τα δικά σας
Της δίνουμε πριγκιπόπουλο με το σπαθί στο χέρι
Της δίνουμε το βασιλιά με δώδεκα κορόνες
Αυτόνε τονε θέλουμε και τον παρακαλώμε (δις)

Έτσι κλείνει το προξενιό και η ομάδα Β΄ στέλνει τη νύφη στην Α΄ ομάδα

Η ομάδα Α΄ αρχίζει να προκαλεί
Α΄ Σας πήραμε, σας πήραμε μια όμορφη κοπέλα
Β΄ Μας πήρατε, μας πήρατε μια παλιοκατσιβέλα
Α΄ Σας πήραμε, σας πήραμε φλουρί Κωνσταντινάτο
Β΄ Μας πήρατε μας πήρατε βαρέλι δίχως πάτο
Α΄ Σας πήραμε, σας πήραμε ένα τσουβάλι λίρες
Β΄ Μας πήρατε μας πήρατε ένα τσουβάλι ψείρες.

Στο τέλος οι συγγενείς «συμφιλιώνονται» και κάνουν έναν κύκλο γύρω
από «τη νύφη» και το «γαμπρό».